(Brief aan zijn kinderen deel 2)

     Nu ik je naar ik hoop en vertrouw enig zicht heb gegeven op mijn voor-oorlogse "politieke" geschiedenis of denkbeelden (ik moest daartoe overgaan opdat je enigszins de rest van mijn verhaal zou begrijpen), thans over mijn houding tijdens de oorlog. - Allereerst het trieste voorspel: de tragische dood van Van Severen.
Van Severen was direct na (of tegelijk met) het uitbreken van de oorlog gearresteerd en met een aantal andere politieke gevangenen (op twee na geen Dinaso's) naar het franse Abbeville weggevoerd. Men deed daar, in België, in 't klein wat in Holland op grote schaal was gebeurd. Bij ons werden hele treinladingen NSBers opgepakt en opgesloten: een panische angst voor landverraad van die zijde (Zwart Front en Verdinaso-Ned. bleven daarvoor gespaard). Van de Dinaso's in België had men ook geen landverraad of dienstweigering te vrezen. Dat juist Van Severen, voor wie ook tegenstanders alle respect hadden, op transport naar Frankrijk werd gesteld, had hij te danken aan een persoonlijke vijand bij de Brugse politie (v.S. woonde in Brugge). Die vrees voor landverraad was hier zowel als in België een onzinnige vrees, even onzinnig als het gerucht dat de duitse parachutisten hier vermomd in paters- en nonnenkleren waren gedropt, - wat dan ook na de oorlog van officiële zijde (Bureau van Oorlogsdocumentatie) ten stelligste ontkend is. - Maar het transport naar Abbeville - een honds transport - zou verschrikkelijke gevolgen hebben. Daar, in Abbeville, werd Van Severen met nog enkele andere gevangenen door een troep dronken franse soldaten doodgeschoten, neergeknald. Op het gerucht van die geweerschoten kwamen enkele officieren naar buiten die onmiddelijk bevel gaven aan die zinloze moordpartij een einde te maken; maar toen was het voor Van Severen al te laat.
     Van Severen dus vermoord. Beroofd van onze leider, zonder contact met de vlamingen en zelf bezet gebied geworden, moesten we toen zelf beslissen wat ons te doen stond (in Vlaanderen stonden de Dinaso's voor hetzelfde probleem). Wat kónden wij - wij Dinaso's - doen? Onze strijd als Dinaso's staken? Een neutrale houding aan- nemen? onze Dinaso-strijd voortzetten zonder ons van de bezetter iets aan te trekken? of ... in het verzet gaan? (dat laatste hebben enkelen van ons ook gedáán). Vier mogelijkheden dus. Maar vier mogelijkheden die, als de duitsers de oorlog zouden WINNEN, zouden meebrengen dat wij op dat beslissend moment niets in de melk te brokken zouden hebben en uitgeschakeld zouden zijn. De NSB zou het voor 't zeggen krijgen of, nog waarschijnlijker, de Ned.SS. - Mussert was een brave, eerlijke, optimistische goedzak en zijn beweging was een ongevormde massabeweging. En met het politieke standpunt van de Ned.SS - een terdege georganiseerde en gedisciplineerde groep - konden wij nog minder instemmen, niet alleen wegens de door SS gewenste aansluiting bij het groot-duitse rijk en hun verzet tegen een zelfstandige Dietse Staat, maar al niet minder wegens het neo-heidendom dat in die kringen verdedigd en gepropageerd werd.
     En een duitse NEDERLAAG impliceerde weinig anders dan het definitieve einde van alle fascistisch-georienteerde bewegingen in Nederland en elders, en dus een terugkeer naar, en het aanvaarden van alles wat wij voorheen als een verloedering van mens en maatschappij hadden afgewezen en verafschuwd - Amerika incluis. Een overwinning van dié wereld - exponent van alles wat reactionnair, kapitalistisch ofwel plutocraten-democratie was - konden we so wie so niet begeren. Overigens: met Rusland was Duitsland nog niet in oorlog, evenmin was Amerika reeds bij de oorlog betrokken, toen wij overwogen wat ons te doen stond.
     Het resultaat van die overwegingen was het besluit van Verdinaso-Nederland een poging te ondernemen alle "fascistische" groeperingen (Zwart Front, NSB en wat er verder aan fascistische groepjes of eenlingen bestond) te verenigen. Deze poging had ten doel een ned. machtsgroep te vormen (en te zijn) op het moment van een duitse overwinning en een dam op te werpen tegen de Ned.SS. Maar èn door een enorme tactische stommiteit van Voorhoeve én door de onwil van Zwart Front dat zichzelf wenste te blijven (Zw.Fr. was een overwegend katholieke fascistische groep) liep deze poging grotendeels op een fiasco uit en bracht zelfs verdeeldheid in de gelederen van het Verdinaso. Het slot van deze poging tot samenbundeling was dat wij met een verzwakt Verdinaso (maar met de meest strijdbare elementen ervan aan onze zijde) een fusie met de NSB aangingen - op voorwaarden. Eén van de gevolgen van die voorwaarden was dat Voorhoeve belast werd met de leiding van de propaganda. Dat was heel belangrijk: Voorhoeve kon in die positie een nieuwe geest in de NSB brengen. Dat is ook wel enigszins gebeurd. Helaas werd hij op den duur te openhartig (of te onverbloemd) anti-duits, - hóe anti-duits staat te lezen in het officiële boek over de Ned.SS (een uitgave van Oorlogsdocumentatie) waarin een vele bladzijden lang rapport van een (SS?)spion over de anti-duitse houding van de Dinaso's in het algemeen en Voorhoeve in 't bijzonder; hij kon de duitsers wel vreten! Dat kostte hem natuurlijk zijn kop! Had hij het tactischer aangelegd, dan zou hij niet door de duitsers naar het front zijn gestuurd, wat niet enkel bedoeld was Voorhoeve te elimineren maar ook hem op een "fatsoenlijke" manier te liquideren.⁴⁰ Michel, die belast was met de Jeugdstorm, was door het verloop van de fusie grondig teleurgesteld, nam (of kreeg) ontslag en heeft de rest van de oorlog al zwabberend doorgebracht. En mij werd, zoals ik je al schreef, het publiceren meer en meer onmogelijk gemaakt en ik vond het verder wel welletjes; ik werkte sedertdien in hoofdzaak verder aan mijn eigen werk. En Voorhoeve werd vervangen door een zekere Leeuwenberg, een braaf, rechtschapen, maar slap mannetje (katholiek en NSBer) die zijn positie trachtte te versterken door mij, zoals ik mij pas enkele jaren geleden herinnerde, in 1944 bij de afdeling propaganda te betrekken; dit laatste hoogstwaarschijnlijk naar aanleiding van een rapport dat ik geschreven had over de grondig vastgelopen situatie van de NSB. Het kan ook zijn dat ik er bij betrokken werd i.v.m. mijn brochure "Zin en plicht van de natuurlijke orde" die ik op verzoek van enkele katholieke amsterdamse NSBers geschreven had (merkwaardig! in die brochure behandelde ik dezelfde problematiek waarmee vandaag links-georienteerde katholieken en idem patertjes te maken hebben). Als ik deel heb uitgemaakt van de afd. propaganda, zal dat wel geweest zijn van de afdeling "katholieke zaken". Het doet er overigens weinig toe. Ik heb nooit een vergadering van de afd. Propaganda bijgewoond noch er een uitnodiging voor gekregen.