lijst van werken
vorige bladzijde



volgende bladzijde denken, in zijn inleiding bij Suzuki’s ,Die Grosse Befreiung’ (waaraan bovenstaande citaten zijn ontleend), schrijft: ,,Es kann kein rationalistischer Intellekt vernichtet werden, welcher nie vorhanden war”, dan betekent dit evenzeer: dat het rationalisme niet voortdurend, ook in het Oosten, in zijn hoek kan worden teruggedreven als het niet voortdurend aanwezig is en zich oppermachtig wil doen gelden.

3

Het is dan ook beslist niet waar wat Van Straelen schrijft: ,,Welnu, zulke belevingen (en uitdrukkingen) van grote verscheidenheid (als het christendom toelaat) zijn onmogelijk in het boeddhisme” (191). Het boeddhisme van Birma, Tibet, Japan, kent zeer grote onderlinge verschillen, verschillen die religieus van tien maal vitaler aard zijn dan de weinig opmerkelijke welke v. Str. als zo iets ongelooflijk aparts in het christendom aanwijst. Hetzelfde geldt voor de twaalf vormen van Japans boeddhisme. Dat z.g. ,,starre en niet te plooien” boeddhisme aanvaardt en verdraagt een grote verscheidenheid van beleving reeds op grond van de principiële, reeds door Boeddha aan Ananda kenbaar gemaakte overtuiging: dat men het eigen waarheidsverstaan niet als wet aan anderen moet opleggen. De boeddhisten ,,ontkennen (dan ook) de verlossende waarde van elkaars inzichten en systemen niet” (Gonda, ,Inleiding tot het Indische Denken’, p. 92). De verscheidenheid is zo groot, dat Ryauon Fujishima kon schrijven: ,,Le système du Bouddhisme est très vaste et très varié; il a dû changer ses formes extérieures selon les temps et les lieux. Si on n’y jette qu’un coup d’oeil superficiel, il paraît impossible d’admettre qu’il est le produit du Bouddha seulement.” En elders: ,,Nous venons de voir le Bouddhisme tour à tour métaphysique, logique, mystique et piétiste; mais sous ces multiples formes, sous ces apparences si variées, sous ces enseignements si divers, la fin qu’il se propose reste toujours la même.” Welk laatste hij elders weer toelicht met: ,,Quoique les règles pratiques du Bouddhisme diffèrent dans chaque secte, les trois Instructions: moralité supérieure (Kal), pensée superieure (Jô), et savoir superieur (E) sont partout comptées pour les plus importantes.” (,Le Bouddhisme Japonais’). De letterlijk nogal dorpelijke verschillen (vrolijke katholieken, actieve katholieken, met vliegtuigen reizende katholieken etc.), waarmee v. Str. de vitaliteit en universaliteit van het katholicisme beproeft waar te maken doch die men bij wijze van spreken in elk nederlands dorp kan aantreffen, worden hiernaast niet meer dan allerpoverste buitenkantverschillen. Men krijgt zo de indruk, dat de diversiteit van beleving en vormgeving welke thans door de Kerk wordt verdedigd (doch die niets uitstaande heeft met de verschillen welke v. Str. zo triomfant natelt), reeds meer dan twintig eeuwen door het boeddhisme werd verdedigd en in practijk gebracht. De wezenlijke verscheidenheid die het katholicisme toelaat, kan men m.i. slechts demonstreren aan de levens-vorm en levenswijze der verschillende kloosterorden. Wat het katholicisme heden verdedigt is m.i. het doortrekken (naar de wereld der leken volgende bladzijde


229














volgende bladzijde
inhoudsopgave



aangemaakt: 29-07-2010 Copyright © 2010 by
R. Bruning en Th. Bruning
copyright
laatste aanpassing: 14-10-2014