lijst van werken
vorige bladzijde



volgende bladzijde – nadat men Nederlands advies ingewonnen heeft – weer een geweldig stuk land drooggelegd zal worden, verder dat ... Och, er is...” etc.
Het kon dus blijkbaar ook zónder Christus als energiebron én óndanks shintoïsme en boeddhisme en hun sentimenteel estheticisme. Men kon erop voorbereid zijn geweest! In een tijd immers, toen Japan ongetwijfeld iets boeddhistischer en shintoïstischer was dan nu, omstreeks het midden van de vorige eeuw, na 1863 toen het zijn eerste grote nationale vernedering had geïncasseerd en een aantal havens voor het Westen had moeten openstellen, heeft het, als antwoord daarop, zijn rijk in nauwelijks meer dan een halve eeuw getransformeerd in een op westerse leest geschoeide moderne staat. ,,On est stupéfait quand on réfléchit à la somme de volonté, de continuité dans l’effort et encore d’ardue préparation er prévision, qu’il a fallu déployer pour venir à bout d’une oeuvre de transformation aussi colossale que celle réalisée par le Japon en cinquante ans”; men leze, om enig idee te krijgen van wat toen is gepresteerd, A. F. Legendre, ,La crise mondiale’, Paris, 1932. Een klein vleugje historische kennis (of een wat meer beheerst dédain), en er was geen reden geweest een normale postwar-stemming terug te voeren op het karakter van de japanse mens, noch voor de dwaasheid het boeddhisme voor die stemming aansprakelijk te stellen. De schrijver had dan geweten dat de Japanners reeds eenmaal het ondubbelzinnig bewijs hebben geleverd de noodzakelijke arbeidsethos te kunnen opbrengen en ,,zichzelf te kunnen helpen”. En ook dat pijnlijke, haastig in elkaar getimmerde missionaire contra-ideaaltje was dan in zijn pen gebleven. – En niet alleen een vleugje historische kennis had hem van dat alles kunnen weerhouden.

2

Het heeft zin na deze extreme formulering even te herinneren aan enkele andere (Van Straelen blijkbaar eveneens onbekende) uitspraken van de gehoonde Suzuki: ,,Wo Logik ihren praktischen Wert besitzt, soll man sie gebrauchen, wo sie aber versagt oder gar versucht, ihre eigenen Grenzen zu überschreiten, da müssen wir ihr Halt gebieten”; ,,Aber auch die Philosophie ist eine Offenbarung des Lebensdrangs und wird daher vom Zen nicht unbedingt gemieden”. Er is echter ,,die unerschütterliche Überzeugung” (deze blijft geen theorie en frase; zij staat geworteld in een fundamentele, diep verantwoorde ervaring, – waaraan het boeddhisme onverschrokken gevolgtrekkingen verbindt), ,,dass es etwas in der Welt gibt, was über den blossen Intellekt hinausgeht”, en ,,dass unsere gewohnte logische Denkweise unfähig ist, unsere tiefsten geistigen Bediïrfnisse wirklich zu befriedigen”. ,,Solange wit die Logik als endgültig ansehen, sind wir gefesselt, wir verfügen nicht über die Freiheit des Geistes, und die wirklichen Tatsachen des Lebens geraten ausser Sicht.” Terecht citeert hij deze uitspraak van Tokoesan: ,,So tief eines Menschen Einsicht ins Wirrsal der Philosophie sein mag, all das ist nur ein dünnes Haar, das in der Weite des Raums flattert.” – Als Jung, kennelijk in verweer tegen de westerse interpretatie van het boeddhistische niet- volgende bladzijde


228














volgende bladzijde
inhoudsopgave



aangemaakt: 29-07-2010 Copyright © 2010 by
R. Bruning en Th. Bruning
copyright
laatste aanpassing: 14-10-2014