221
voor haar tegennatuurlijke spanningen waarin zij door dat hooghartig en haatdragend misprijzen zélf geraakt was, voorgoed te doorbreken. Want nu zij haar houding van eerbied herneemt, en daarmede zichzelf herneemt, geschiedt dit met zulk een hartstochtelijk verhelderd bewustzijn, met zulke clair-voyante en geïnspireerde argumenten, dat het definitief, d.w.z. voor de rest der wereldgeschiedenis onmogelijk schijnt geworden, welke vorm van hoogmoed of misprijzen nog te verantwoorden. Het is alsof de liefde, ziende thans de bittere en noodlottige consequenties van haar vijandig toescherpen der controversen en hoe uitzichtloos-verdeeld en ontredderd de wereld daardoor is geworden, zich een valstrik bewust werd en zich heeft voorgenomen nóóit meer te haten, niéts meer te haten, niets te verachten ook, geen mens en geen gedachte, en voortaan nog in alles exclusief liéfde te zijn, – die liefde welke ook het eerste levensbeginsel was van Hem die de Weg, de Waarheid en het Leven wees. Want nu dit oorspronkelijk christelijk bewustzijn, waaraan Joannes Damascenus uitdrukking gaf, weer in de werkelijkheid van vandaag naar voren treedt en zijn plaats opeist, verschijnt het oneindig gerijpt, en tot de tanden gewapend met al de schone verworvenheden der eeuwen. Hebben de achter ons liggende eeuwen ons wezenlijk en zeer diep vervreemd van de levende en waarachtige liefde der eerste eeuwen voor het buiten-christelijk denken, diezelfde eeuwen hebben tevens, meer dan ooit vroeger het geval kon zijn, de grootheid en schoonheid van het buiten-christelijke denken geopenbaard, en, mét deze ,,Tiefe der Menschheit”, aan de liefde het bewustzijn herschonken van... ,,de kosmische functie van de Christus”: het voor haar verlossende woord. Want met deze kosmische functie van de Christus is de mogelijkheid gegeven, en tevens de diepe verplichting, de wereld weer open en vol liefde tegemoet te treden.
Van dit herboren bewustzijn was Fr. Heiler een der eerste en moedigste woordvoerders: – Hoe meer ons, zo schreef hij, de schatten van de oosterse godsdiensten, die van China en Japan, Indië en Perzië, ontsloten worden, des te duidelijker werd ons
