V   Z O N D E R    P R O S E L Y T I S M E.   –   B E I N V L O E D E N



Erkent men, dat de niet-christelijke religies en hun culturen – anders dan een duivelse valstrik – een eigen, schoon en niet zelden diepzinnig antwoord hebben gegeven op de vragen van het menselijk bestaan, dat zij schone en verheven scheppingen zijn, waarin zich het beste en edelste van de mens heeft uitgesproken, dan beseft men tevens, dat het doel der missie niet enkel, zoals voorheen, de individuele bekering kan zijn. – En hiermee kom ik dan tot mijn laatste conclusies.
Zolang de niet-christelijke wereld werd beschouwd als een rijk van satan, een godverlaten wereld van duisternis en verdorvenheid, van verdooldheid en zonde (en enkele al grondiger verwoeste goddelijke lichtsporen), kon de missie nauwelijks anders willen dan de afzonderlijke mens aan die wereld te ontrukken. Voor die culturen en religies zelf bestond missionair verder geen belangstelling. Hun bestemming was te verdwijnen; en hun verdwijnen voltrok zich via het toenemend aantal bekeringen.
Is deze houding reeds weinig aanvaardbaar als men gedwongen is de niet-christelijke religies en culturen een eigen positieve waarde en grootheid (een niet zelden verheven grootheid) toe te kennen; nog minder strookt zij met het inzicht dat mét hun geschiedenis óók, uiteraard, die religies en culturen zelf in hun wezenlijke goedheid een bevestiging zijn van een ,,ureigenen und urtümlichen Beziehung zwischen Gott und Menschen”: van een goddelijke bezorgdheid die zich liet herkennen als een voorbereiden op het goddelijk woord. Het besef hiervan wil geen (al of niet vreedzame of tactvolle) vernietiging of opruiming van die religies en culturen, maar integendeel hun zelfontvouwing en voltooiing in de volheid der waarheid die Christus is. Zij zijn voor het missionaire handelen geen voorwerp van onverschilligheid; ook zij, zij zelf (en niet enkel de afzonderlijke mens) verdienen voorwerp te zijn van een liefdevolle missionaire werk-

182