IV   P R I O R I T E I T   V A N   H E T   W O O R D   G O D S




De nieuwe missie-theorieeën, onhanteerbaar voor de doorsnee-missionaris, zijn logischerwijze slechts als wetenschap te realiseren. Maar ook die wetenschap, zo moesten wij vaststellen, laat missionair slechts geringe illusies toe. Was in het eerste geval de mens, in het tweede geval is het middel ontoereikend. In beide gevallen moet het missionair effect (het aantal bekeringen) uiterst gering worden geacht: quantitatief nauwelijks verschillend van dat der vroegere methodes. Zo gezien is de situatie niet bemoedigender geworden. Is elk ander perspectief hiermee uitgesloten? Ik geloof het niet. Er is nl. een belangrijk feit, waaraan de licht-sporen-theorie of de wetenschap der niet-christelijke religies te weinig betekenis heeft gehecht. En het komt mij voor, dat men daarmee aan de eigenlijke werkelijkheid der lichtsporen, aan de meest wezenlijke uitwerking van de praeparatio evangelica, het zenith der niet-christelijke religiositeit, is voorbijgegaan. En daarmee aan het zenith van het missionaire probleem; en bijgevolg aan datgene wat het vertrekpunt van het missionaire handelen moest zijn. – Misschien laten zich aan dit miskende zenith toch andere conclusies nog, en nieuwe perspectieven verbinden. Het is dan echter nodig zich van de voor ons kenbare realiteit der niet-christelijke godsdiensten onbevreesd rekenschap te geven. ,,Onbevreesd”, want niet zonder reden noemde ik de moed een der noodzakelijke kenmerken der godsdienstwetenschappelijke geschriften. Men moet m.b.t. die lichtsporen geen (zichzelf en anderen) geruststellende voorstellingen cultiveren. Geruststellende voorstellingen cultiveren nieuwe misverstanden en verijdelen opnieuw het goede missionaire handelen. – Er is onlangs een kleine deining ontstaan i.v.m. bepaalde vertaalde wetenschappelijke werken, waaruit passages waren geschrapt terwijl er andere aan werden toegevoegd, zulks met het doel de historische werkelijkheid van het katholicisme in een gunstiger daglicht te plaat-

156