117
reikt en waarnaar ik, als mens, eigenlijk zou moeten streven; het onthult daaromtrent niets. Omgangsvormen daarentegen, die innerlijke harmonie, minzaamheid, reinheid en stilte tot uitdrukking brengen, onthullen de hoogste waarheid omtrent de mens, het menselijk goed-zijn. Zij herinneren de mens eraan, waarin de menselijke goedheid eigenlijk bestaat, en op welke wijze hij als mens zou behoren te leven. In elk handelen heeft het ideaal herkenbaar vorm en gestalte. Geen woorden of onderrichtingen maken het ken-baar of lichten hem erover in, woorden die altijd in gebreke blijven en kunnen worden misverstaan of omgebogen, verzacht etc., – het ideaal is er, het heeft gestalte, het is herkenbaar en zonder concessie onder de mensen aanwezig, het heeft zijn gestalte in elk handelen, en elk handelen licht hem erover in. Dat handelen is het beeld van het waarlijk goede leven zelfs zo volmaakt, dat wanneer de mens zelf tot innerlijke volmaaktheid zou geraken en innerlijk geheel veranderen, hij aan de uiterlijke gedragingen niets zou behoeven te veranderen; deze zouden, waar zij voorheen uiterlijk waren, dan enkel natuur zijn geworden, natuurlijke uitdrukking, ongekunstelde expressie van een innerlijk leven dat nu zelf harmonie, eerbied, eenvoud, liefdevolle stilte en zuiverheid is.
Hier moet nog een ander, niet minder betekenisvol aspect van deze ,,vormencultus” worden gepreciseerd.
Herkennen wij een waarlijk goed mens, dan herkennen wij hem ontroerd met het beste van ons menszijn. Wij hebben de mens ontmoet naar wie wij – bewust of onbewust – levenslang gezócht hebben, of anders gezegd: die wij, zoals we dan plotseling beseffen, levenslang hebben gemist. De goede mens is het antwoord op de meest fundamentele hunkering van het menszijn. Hij bezit het vermogen de kern van ons menszijn te raken. Het is het beste van ons menszijn dat op het verschijnen van de waarlijk goede mens reageert. Het is met het beste en fundamenteelste van ons menszijn dat wij met hem verbonden zijn.
Ook de vormen van het volmaakte leven, die ons ergeren als ons leven het besluit vertegenwoordigt de burgerlijke fatsoensmens (of minder) te zijn, bezitten, door de menselijke goedheid die
