geeft. Niets treft méér in de boeddhistische geschriften en het boeddhistische leven dan het (door Van Straelen ontkende) bewustzijn van ,,het menselijk leven als een toneel waarop de goede en boze machten tegen elkaar strijden” (153). Maar ook hierover elders uitvoeriger. – Luisteren wij nog even naar het volgende thema, door de schrijver van Aziatisch Dagboek bespeeld.
De Japanner heeft geen notie van goed en kwaad. Hij kent bijgevolg ook geen schuldgevoel! In zijn ,,elegant religieus estheticisme” (187) is daarvoor geen plaats. ,,Geen Japanner zou met de psalmist uitroepen: ’Was mij rein van mijn schuld, o God. In zonden ben ik ontvangen. Keer uw ogen af van mijn misdaden’!” (156). Misschien zou hij dat niet uitroepen, al zou het geenszins verwonderlijk zijn soortgelijke kreten aan te treffen bij de volgelingen van Shinran’s leer met zijn erkenning van ,,des mensen zondigheid en onmacht om zijn eigen heil te bewerken” en die ,,als enige weg om het Sukhavati te bereiken, de algehele overgave aan Amida’s oneindig medelijden” aanwijst 1) Maar afgezien daarvan, en van zoveel meer nog; hoe wijzen reeds Van Straelens eigen citaten, uit de teksten van die gehoonde Tenrikyo-liturgie, in een geheel andere richting. Daarin toch lezen we:

,,Neem weg van hier alle ongerechtigheid en red ons, o God van hemelse wijsheid.” ,,Laat mij een wijle met u spreken. Luister aandachtig naar Gods woord. Ik vertel u toch geen slechte dingen. Als alle zonden zijn weggevaagd, kom ik u verlossen. Als de hele wereld gereinigd is, zal het manna, de zoete dauw in de bokaal nederdalen”(112). ,,Vergeet uw hebzucht en ijvert voor Hinokishin, werkt eendrachtig samen, dat heeft een grote waarde. Dan zal een rijke oogst op allen nederdalen” (33).

¹) C. C. Krieger: ,De godsdiensten van Japan’, in: ,De godsdiensten der wereld’, dl.I, p. 394; Amsterdam, 1955.

83