spronkelijke al-eenheid, door de zondeval, verbroken, verstoord, dan is de liefde (het weer één willen zijn) diepste natuurdrang, eerste natuurwet, datgene ook wat de mens naar zijn orde terugvoert en alle dingen dienovereenkomstig nieuw maakt.
En neemt men aan, dat alles wórdend is, het onderweg naar een kómende eenheid of volkomenheid van al het zijnde, dan is opnieuw de liefde het eerste gebod. Dan is namelijk al het wordende een voorbereiden van die laatste werkelijkheid en door dat laatste doel geheiligd. Maar het is voorbereiding dan op de wijze van het wórdende, dat, wordend, in alles onvolkomen, onvoltooid is. Hetgeen wil zeggen, op het plan van het menselijke: reeds onvoltooid en onvolkomen in de menselijke vermogens. Het is zoekend, worstelend, ,,in barensweeën”, in velerlei weten en in velerlei niet-weten, gedoemd tot falen en bestemd zich durend te hernemen. Dat is de tragiek van het worden, van de onvolkomen, ontoereikende vermogens van de mens. Het is ook de tragiek van de verstoorde eenheid en de geschonden vermogens. En men beseft hoe in beide gevallen de liefde ook een al-menselijke deernis inhoudt. – En tenslotte: als alles een voorbereiden is van een komende eenheid, is het eerste gebod aan de mens: die eenheid voor te bereiden met en in hem zelf: door zelf liefde te willen zijn, en daar allereerst, waar die eenheid het diepst ontwricht werd: in de verhouding van mens tot mens; en dit met de inzet van zijn gehele persoonlijkheid.
Ook de aarde stelt, op haar wijze, de vraag van God aan de mens.

10

De mens leeft binnen de stilte van een diep mysterie. Al het geschapene, dat geschapen werd naar het beeld en de gelijkenis van God, is ergens ondoorgrondelijkheid van Gods ondoorgrondelijkheid. Wij kennen en begrijpen van de geschapen dingen slechts de buitenste buitenkant. Wat de natuurwetenschap ons ook leert omtrent ,,de” boom, elke concrete boom is, nog in elk afzonderlijk blaadje, een diep mysterie. Hoe diep de mens in het wezen, de eigen zijnsorde der verschijnselen ook doordringt, dit kennen

54