goedheid is, niet voorstellen, zonder op hetzelfde ogenblik te weten, dat reeds het verwerkelijken van dit begin, van dit weinige en nog zo voorlopige (en eigenlijk geheel vanzelfsprekende), van de zijde van méns i.c. van hen aan wie de gemeenschap der gelovigen is toevertrouwd, een totaal van geestelijke, zedelijke, intellectuele, apostolische en pastorale inspanningen vergt dat men ongetwijfeld gigantisch moet noemen, de onafgebroken inzet ook van die edele creatieve vermogens waarover de menselijke natuur de beschikking heeft behouden. Dit kleine, bescheiden doel – een gemeenschap die met Christus’ vraag aan de mens weer ernst wil gaan maken – vergt van de zijde van hen die haar voorgaan en leiden precies zo imperieus en durend een formidabele menselijke inzet als elke andere verlossingsreligie heeft gevergd van hen voor wie die religie en haar verlossing hoogste ernst waren. Het vergt, van hoog tot laag en van tallozen, inderdaad een ,,zwoegen in de wijngaard des Heren”. De noodzaak dáárvan zag Sartre voorbij, toen hij met het fiasco van zijn ,,gestes de l’amour” het recht van Pascals ,,uitdaging” ontkende.
Men moet echter niet menen, gezien die inspanningen en die inzet, dat daarmee dan toch het bovenmenselijke en onmogelijke, het niet voorhandene en niet-presteerbare van de Kerk – een Kerk van zwakke, zondige mensen – gevergd wordt, want dat gigantische totaal aan inspanningen brengt zij bij voortduring op. Alleen: zo weinig, zo bijna niets ervan is rechtstreeks gericht op dat in wezen enig betekenisvolle: de vorming van een gemeenschap die daadwerkelijk ernst, waarlijk begin maakt met het liefde-worden voor de naaste, – die enige vraag in wezen waarvoor de Zoon van God op aarde is gekomen en die de allesbeheersende, alles-doordringende bezieling van zijn Kerk zou moeten zijn. Men stormt eraan voorbij, vervuld van zo geheel andere bezorgdheden, altijd op weg naar zoveel grootser, triomfanter ,,bereikbaarheden”, bevlogen van zoveel luisterrijker, God en zijn Kerk ,,waardiger” doeleinden en werkzaamheden dan die eerste, nederige, bijna povere arbeid die de apostel van Christus vóór alles als zijn opdracht werd toevertrouwd en die, in wat hij ook onderneemt, altijd zijn eerste en diepste bezorgdheid moet

41