Bij tijd en wijle, tegenwoordig nogal vaak, verschijnen er in de pers ontroerende en bezwerende beschouwingen, die, voor de arbeider bestemd, willen aantonen met welk een warm en levend « begrip », met welk een bekommerde ernst, men zich van de geestelijke en materiële noden van het proletariaat rekenschap geeft. Soms blijkt de schrijver van zulk een beschouwing – Paulus’ woord indachtig – als « proletariër » onder de proletariërs te hebben geleefd, zijnde dit het meest doeltreffend om een waarachtig en levend begrip deelachtig te worden. ’n Dergelijke poging om zichzelf in te lijven is vanzelfsprekend lofwaardig en kan zeer vruchtbaar zijn, maar het is nu eenmaal zo dat elk begrip niet verder reikt dan het verstand van zijn bezitter. Hetgeen wil zeggen wanneer een braaf, welgesteld huisvadertje zonder problemen onder het proletariaat gaat leven, zal hij van deszelfs problematiek stellig evenveel – even weinig – begrijpen als van de Aristoteles die een of ander grillig lot hem op de schoot zou schuiven. Het ligt er dus maar helemaal aan, wie Paulus’ woord indachtig wordt, of anders gezegd: wie zich zo hulpvaardig wil « inleven » (en uitsloven). Dat is te meer belangrijk, om dat er, au fond, een kleine comedie wordt gespeeld, een comedie die

[48]