„verlost”: van Christus, en van vele andere vreezen en ongemakken. En zoo kunnen wij nu ook gééstelijk weer nor­maal, eindelijk weer normaal, ademhalen: onszelf zijn...
Niets zou ons meer onthutsen dan de hoogspanningen, de levensgevaarlijke ontladingen van de centrale waaraan ook, ook dat benepen schemerlichtje nog ergens zijn bestaan schijnt te danken. Wij behoeven die centrale ontladingen maar te vermoeden om ons vermogen tot haten te ontdekken. Als wij nog menschelijk konden haten, zouden we ze haten als een vernedering, maar wij haten ze alleen als een bedrei­ging van onze „steriele en vredelievende harmonie”; wij haten ze dus met den haat harmonischen wezens eigen, met die „haine profonde qui ressemble à de l'impartialité”.
Neen, het was niet verwonderlijk, dat een boek als „Paulus”, van den Portugees Teixeira de Pascoaes, in zekere geloovige kringen met een air van welwillende onpartijdigheid, d.w.z. met steenkoude onverschilligheid werd ontvangen en opzij geschoven. Het verstoort te zeer onze illusoire harmonie; het démasqueert te zeer de verleugening en verloochening die de fundamenten onzer rust zijn geworden; het heeft zoo heelemaal niéts meer uitstaande met datgene waarmede wij zoo op ons gemak, zoo vertrouwd waren geraakt. Wij verwerpen dezen Paulus niet (maken wij ons toch geen illusies) omdat hij een vervalsching van den historischen Paulus zou zijn, want wij doen niets blijmoediger dan ook Christus, dat andere „onverdraaglijk monster” verval­schen (tot ook Hij acceptabel is), maar omdat wij met dit boek geconfronteerd worden met een stuk goddelijke, menschelijke en aardsche werkelijkheid waarin voor ónze sinistere idylle nergens plaats is.

71