deze geheel van zijn anti-humane criteria met hun ontstellende consequenties. Zij is, dunkt me, aldus die scheppende vormwil welke zich opdringt als het enige antwoord op die menselijke verwildering welke de rechtswil zo diep gedepraveerd en onaanvaardbaar heeft gemaakt.
HENRI BRUNING
( 955
1) Men moet immers permanent gereed zijn om met eigen macht de tegenstander van repliek te kunnen dienen men moet dus ook durend alles voorkomen waardoor de eigen machtspositie verzwakt wordt.
(2) Het is gruwelijk, zulk een bewust en systematisch opofferen van mensenlevens. Maar niets minder gruwelijk, mensonterend en meedogenloos is het lot der ,,overbodigen”: zo mensonterend en beschamend dat wellicht niemand, als hij van aangezicht tot aangezicht tegenover de vernederingen en het lijden dezer ongelukkigen werd gesteld, nog de zedelijke moed zou opbrengen zijn ,,geluk” (of dié orde) ten koste van zulke menselijke ellende, of op zulk een permanente ondergrond of Unterbau te aanvaarden. Natuurlijk, wat in het ene geval onvermijdelijk gevolg is, is in het andere geval zelfgekozen middel, maar het accepteren van dit gevolg is tevens weer ,,middel” – en in ieder geval een niet minder ,,despotisch beschikken” over mensenlevens.
(3) ,,Stalins politiek is de juiste gebleken. Hij heeft gewerkt om eerst een sterke Sovjet-Unie op te bouwen. Hij heeft jarenlang veertig procent van de begroting aan het Rode Leger besteed. Hij heeft een machtige staat geschapen, waar de partijmachine en de geheime politie elk spoor van verzet kunnen uitroeien – een staat, die bij machte bleek, zelfs de nazi’s te weerstaan en te breken. Hij weigerde, zich in buitenlandse ,,avonturen” te storten, en liet de communisten in alle landen van Europa zo nodig meedogenloos in de steek. Maar de oorlog heeft hem in de schoot geworpen, wat Trotzky met meer waaghalzerij had willen najagen. Als Trotzky Lenin was opgevolgd, zou Stalin reeds lang als een vergeten man ergens begraven liggen, maar Trotzky zelf zou waarschijnlijk ook niet leven. Ongetwijfeld had hij het Rode Leger buiten de grenzen van de Sovjet-Unie gestuurd om de communistische revoluties in Europa te steunen. Maar zij zouden verslagen zijn, en met hun ondergang zou het communisme zijn verdwenen in Rusland. Stalin lacht het laatst, en hij lacht het best.” (De Linie, 18-1-1948.)
(4) M. ’s Vorst bedoelde uiteraard niet een vrijbrief te verschaffen aan misdadigers; dat is overbodige luxe; die némen zich hun vrijheid wel, ook zonder zedelijke rechtvaardiging. M. echter zweefde de eenheid van Italiè voor ogen,
