kleine bijdrage, zij scheppen slechts een grove voorwaarde en zij leveren géén bijdrage als zij souverein zijn, wat zij schier altijd zijn. De ,,anderen”, de niet-eenzijdigen en levenswijzen zijn uitzondering, en slechts bij uitzondering realiseren die uitzonderingen zichzelf in een machtsfunctie. Het geluk der mensheid eindigt op zijn best met een zakenkabinet.
    Macht, zegt men, is nodig omwille van het geluk, omdat de waarheid, die immers de diepste garantie is voor het geluk, macht en heerschappij behoeft. Evenwel: de deskundigen van de macht en de machtsstrijd zijn de ondeskundigen met betrekking tot het geluk, – doch deze ondeskundigen worden de ware souvereinen. Zij beslissen. En zij beslissen met de keiharde zedelijkheid en zakelijkheid van hun ,,mannelijke” eenzijdigheid. Met die keiharde, eenzijdige zakelijkheid worden al hun daden – de harde en de milde, de rechtvaardige en de objectief onrechtvaardige doch noodzakelijke – gesteld, worden hun maatregelen getroffen en de belangen van mens en collectiviteit bezien. En men begrijpt wat dit betekent als deze geniale onkundigen van het geluk tegenover elkaar staan, en tegenover elkaar staan in een wereldomspannende machtsstrijd. De heerbaan van het geluk wordt dan gebaand met dezelfde wals die over Korea zwoegde – en die in de schuilhoeken van dat beloofde land slechts verbijsterden achterliet. Inderdaad: ,,On veut nous faire croire que le monde d’aujourd’hui a besoin d’hommes identifiés totalement à leurs doctrines et poursuivant des fins définitives par la soumission totale à leurs convictions. Je crois que ce genre d’hommes dans l’état où est le monde fera plus de mal que de bien.” (Albert Camus: Actuelles.)
    Nu kan men wel menen, dat zeer veel thans nog noodwendig ongerief tot het verleden behoort wanneer de strijd der wereldmachten tot het verleden behoort, en dat het ook daarom plicht wordt aan die rampzalige machtsstrijd een einde te maken door – wat ook de prijs zij! – de formatie van één centrum van wereldmacht, doch deze mogelijkheid of wenselijkheid overwegend, ontmoet men met betrekking tot het menselijk geluk een probleem dat misschien nog vele malen essentiëler en ontgoochelender is dan de onmacht der politiek als instrument om het geluk te verwerkelijken.

946