grote en superieure rust was geworden, reeds het drama wordt voorbereid?
    Gezelle heeft letterlijk alles ingezet: op de éne worp der waarheid. Met huid en haar heeft hij zich aan de waarheid uitgeleverd.


7

Gezelle was zijn waarheid, en was zichzelf geworden.
Oneindig moeilijker dan Christus imiteren noemde Jung, het eigen leven zo te leven als Christus het Zijne heeft geleefd. Voor Berdjajew zou deze uitspraak (deze eis) allerminst van blasfemische hoogmoed getuigen. De diepe eerbied, die volgens Berdjajew het Christendom ten aanzien van het eenmalige en onherhaalbare der menselijke persoonlijkheid essentieel eigen is, impliceert trouwens deze eis (van het Christendom aan de mens), en deze als een essentiële. ‘Het christelijk bewustzijn’, zo schrijft hij, ‘berust op de erkenning van de exclusieve betekenis van het eenmalige en onherhaalbare, het individuele in zijn eeuwige betekenis’; en verder: ‘ons Christendom kan geen soortmatig Christendom zijn.’ [17] En terecht. De mens toch moet het Christendom verwerkelijken als vormgeving van zijn individualiteit. Onze gehele individualiteit moet erin haar (volstrekt enige, onverwisselbare) vorm vinden čn: moet erin tot haar rčcht komen. Theoretisch wordt dit niet betwist als het erop aankomt, doch practisch houdt het erkennen van dit recht doorgaans niet veel meer in dan de vaststelling, dat ‘de’ weg naar ‘de’ heiligheid (hachelijke abstracties reeds) tevens de weg is naar onze persoonlijkheid en aan onze persoonlijkheid dan vanzelf wel haar gestalte geeft; en ‘de’ weg is, in het algemeen: Christus navolgen, en in het bijzonder: hierin en elders de wegen volgen die het Gezag als goede algemeenheid, voor allen, opstelt. Evenwel: de persoonlijkheid wordt nog geheel anders voorbereid en verwerkelijkt dan door dit streven; ook zij heeft haar eigen wegen, haar eigen middelen, en stelt haar eigen eisen. Zij wordt voorbereid op dezelfde wijze waarop Gezelle haar voorbereidde, namelijk door de waarheden welke gewetenswaarheden werden, onvoorwaardelijk te zijn. Dit is de weg naar meer waarheid, dieper waarheid, vollediger waarheid čn: naar persoonlijker leven. Aldus toch - haar volledig levend - doorbreekt men betrekkelijke waarheden (en onwaarheden); en aldus