had, die Christus algeheel te behoren. En hij behoorde Hem ook niet, niet volledig, niet werkelijk daarom, niet, gelijk hij geloofd had, met zijn diepste liefde. Ik ben, eilaas, te verre gegaan... En toch, iets moest hij algeheel behoren, iets moest hij algeheel zijn. Dit kon echter niet meer zijn het niets-zijn van de Christus-mysticus, want duizenden vreugden stonden als het ware in hem gereed om dit niets-zijn als zijn werkelijkheid te logenstraffen.


4

Gezelle’s uiterst gevoelig geweten verontrustte hem snel aangaande zijn eigen werkelijkheid, en vaak met zeer diepe twijfels. Gezelle die alles ondervroeg [b], hield stellig niet op met vragen als het zijn eigen werkelijkheid betrof; hij die zozeer geraakt werd door de zuiverheid der schepping en daarmee onaflaatbaar dwaalde in de zuiverheid van God, kon wel allerminst een blinde zijn ten overstaan van het ònzuivere in hem zelf.

En het bijzondere hierbij is, dat deze onrust niet enkel veroorzaakt werd door wat duidelijk verachtelijk en onzuiver is, positief kwaad, doch dat zij ook een bereikte goedheid onbarmhartig op haar wezen doorwroette en daar waar anderen al te snel gerustgestelden zijn, voortging met ontmaskeren. Gezelle’s nooit bezweken wil om in elk woord dat hij schreef waar te zijn, kon alleen de wil worden van de dichter omdat de wil waar te zijn de rampzalige bezetenheid was van de mèns, nauwkeuriger: van diens geweten, – dat zich bij elke handeling, ook die van het schrijven, rekenschap gaf van haar nijverheid. Men moet niet menen, dat de mens die eens schreef:

Dank, o die mijn zonden geeft den schijn van deugd somtijds