V   O N T W R I C H T I N G   D E R   O R D O   A M O R I S

Es wäre ein Missverständnis, wollte die Explication dieser Phänomene durch die Zustimmung des Man sich bewähren. M A R T I N   H E I D E G G E R, Sein and Zeit

1

Het is thans ongetwijfeld duidelijker, dat de waarden en waarheden welke in de beide perioden voorgrond waren, geheel andere zijn geweest, en dat er met de Gezelle voor wie deze nieuwe waarden centrale levensbezieling zijn, een totaal andere Gezelle voor ons staat. En dat is hij, ook waar hij vroegere motieven nog herneemt, want hij herneemt ze, beleeft ze, met en vanuit een geheel andere voorgrond. Het is niet zo, dat het cirkelveld van zijn waarheidsbezit met behoud van hetzelfde middelpunt slechts verruimd, en dan aanzienlijk verruimd werd; er is sprake van twee cirkels, elk met een eigen middelpunt, en die nog slechts ten dele op elkaar rusten. Het middelpunt van de tweede cirkel ligt naar elders verschoven, ligt als het ware reeds ver buiten de omtreklijn van de eerste, en het middelpunt van de eerste bevindt zich, zou men kunnen zeggen, ergens in de periferie van de tweede; en alle stralen die nog hetzelfde segment bestrijken en elkaar snijden, bewegen zich in een andere, soms geheel tegengestelde richting.
    Dat zulk een essentieel verschil tot dusver niet werd opgemerkt (alleen Vermeylen en Van de Voorde zinspelen op een dergelijke ontwikkeling, en dan onbestemd en terloops), is overigens niet zo onbegrijpelijk. De belangstelling van de niet-katholieke literaire critiek voor de mens die Gezelle was, begint uiteraard eerst waar de dichter belangrijk wordt. De poëzie van de jonge Gezelle was poëtisch niet doorlopend zo interessant, dat er voor bedoelde critiek veel aanleiding bestond zich nauwkeurig, intensief in de mens te verdiepen die er zich in uitsprak. Aan het grootste deel van zijn jeugdpoëzie, en daarmee aan de religieuze mens van die dagen, is men dan ook vrij slordig voorbijgegaan. De jonge dichter bestond hoofdzakelijk als de dichter van enkele verrassend prachtige jeugdverzen en de mens bestond hoofdzakelijk als de tragisch miskende