Hun wroeging is het onvermijdelijk complement hunner vreugde, het noodlot hunner zuiverheid. Vandaar, weldra, het co-existeren, juister: het in elkaar aanwezig zijn van beide gevoelens. Vandaar die uitersten (van blijdschap – om God, en van smart – d.i. wroeging), en vandaar altijd die uitersten. – En vandaar ook zijn eenzaamheid. Juist omdat hij – door het voorname gehalte zijner menselijke vermogens – de waarheden van God en de waarheid omtrent zichzelf zoveel scherper ondergaat (en daarom ook met andere consequenties!) is Gezelle een eenzame: een mens die voor zijn innerlijkst ervaren geen waarachtige ontvankelijkheid vindt, die zich niet mededeelt hoezeer hij zich ook uitspreekt, en slechts aan de oppervlakte van het woord wat schrale gemeenzaamheid kent. Zijn vreugden en droefheden zijn niet wézenlijk die der anderen, hoezeer de anderen dan wanen dat ze juist wézenlijk dezelfde zijn (men herinnere zich Caesar Gezelle’s schouderklopje!). Ook vandaar Gezelle’s ‘bijna onverwoordelijken weemoed’ in die dagen (Baur). En ook vandaar (behalve ‘t onstuimige zijner gevoelens wanneer hij een klankbodem vindt: in het ontvankelijk gemoed van enkele edele jongenszielen), dat hij ook weldra spreken zal van ‘lof-gegons’; hij wist immers, op hetzelfde moment dat hem wat schrale lof gewerd:

Reeds de 22-jarige Gezelle was zich deze kloof scherp bewust; in zijn dagboek tekent hij aan: ‘Zou ’t geene ootmoedigheid zijn van uitwendig te doen gelijk de andere en van een zekeren eerbied te hebben voor ’t geene de meeste hoop doet... zal men van mij ook niet zeggen; hij is zeker verwonderd dat zijn groote fakkel in zulk eene kleene plaetse gesteld wordt’. [6] Het bewustzijn van die kloof zal met de jaren niet verminderen, integendeel, de kloof zou steeds breder, dieper worden.

3

‘Aardsche grond is al te vuil’ voor hem die weet van de bittere tegenspraak tussen bestemming (d.i. roeping) en eigen werkelijkheid, tussen genade