overstaan van Gods Majesteit zo doordringend de menselijke niets-waardigheid bewust is, zich tevens de betekenis en grootheid van de mens bewust blijft. Want – zo spreekt hij tot de mens –

1858

Een uniek feit, dit, op die jonge leeftijd, tweevoudige bewustzijn omtrent de mens. Doch niet alleen uniek. Het verklaart ook, nogmaals, Gezelle’s rusteloos ijveren onder de mensen als priester. Rusteloos – niet slechts omdat de schoonheid dezer opdracht de mens met blijde geestdrift vervult, maar ook omdat ze hem, die haar verstaat, tevens belaadt met een zware verantwoordelijkheid. Immers: door den mčns moet al ’t bestaande weer naar God, zijn Oorsprong, gaan...

*

*

Nu men zich van deze drie momenten in Gezelle’s religieus bewustzijnsleven (zijn liefde voor de heerlijkheid der Kerk; zijn verbondenheid met de heerlijkheid der aarde; zijn religieus verantwoordelijkheidsbesef) iets indringender rekenschap heeft gegeven, beseft men stellig scherper, dat Gezelle’s priesterschap – innerlijk diep en prachtig meditatief – naar buiten de gedaante moest vertonen van een strijdbaar priesterschap. Inderdaad, deze jonge priester kon niet anders zijn dan een strijder: een veroveraar die de wereld aan God wil hergeven, en God, die enige en grote God, aan de wereld. Zijn ziel wordt verteerd door een waarlijk paulinische honger. Voor hem moet iedere priester een vlam van onvoorwaardelijke strijdbaarheid zijn. ‘Hij is de krijgsman Gods!’ zegt hij; ‘trek ter kruisvaart!’ smeekt hij; en ‘Op gebroederen!’ uit datzelfde jaar 1854 behelst nogmaals een getuigenis, een der vele, van Gezelle’s voor alles strijdbaar priesterschap. – Aldus laat hij Christus tot Petrus spreken:

Wordt Priesters! En uw tongentaal     zij ’t zweerd, op welkes slagen,