|
- 2 -
En wie maakt dat uit? Om een voorbeeld te geven: Het marxisme (de overtuiging van een creatieve minderheid) is dermate en zo langdurig door het "socialisme" (of anders gezegd: door de revisionistische sector van de marxistische top) overspoeld en weggespoeld, dat men pas vandaag in breder kring gaat beseffen wat het marxistisch (marxistisch-leninistisch) denken in feite vertegenwoordigt en heeft verdedigd. Als Marx en Lenin gelijk hebben gehad, dan zien we dat binnen een minderheid de mogelijkheid bestaat "einer ungeheuren Fehlentwicklung". Verder zien we dat we het mede aan deze Fehlentwicklung te danken hebben dat de paupers van het fabrieksproletariaat in het Westen tot het verleden behoren. En tevens kunnen we constateren (gedeeltelijk achteraf) dat diezelfde Fehlentwicklung de positie van het kapitalisme heeft verstevigd en de verburgerlijking van de arbeider in de hand heeft gewerkt. - Ik wil maar zeggen: men doet niet zo heel veel met een beroep op een creatieve minderheid. Met haar zijn geen twistvragen uit de weg geruimd en bestaat er geen garantie voor het waarheidsgehalte van haar woord of de juistheid van haar "doen". Evenmin als met een meerderheid worden met een minderheid waarheden beslist. Zodat, naar het me voorkomt, een bisschoppensynode nog wel iets anders mag zijn dan: geëerbiedigd met zijn eigen beslissingen ter synode komen en geëerbiedigd met zijn eigen beslissingen weer huiswaarts gaan. Ook botsingen en felle tegenstellingen behoren er toe. Ook die fundamentele welke lange tijd onbeslist en onuitgevochten blijven. Zou het niet kunnen dat ook het aanvaarden (zonder de strijd op te geven) van zulk een onbeslist moment tot de wederzijdse eerbied, broederlijkheid en collegialiteit behoort, - en wat kan zelfs een verworpen stellingname, die haar verdediger juist acht, voor hem anders zijn dan een onbeslist moment? Ik geloof dat we onszelf een beetje uit de buurt moeten houden van woorden als "waarheid", "creatief", "profetisch" e.d. Dat gaat weer zo naar triomfalisme rieken en naar "zijn geloof 'bezitten' ", om met p.Bless te spreken. Ik geloof dat het allemaal meer een kwestie is van zonder veel vertoon en zonder veel pretentie levenslang heel hard, heel ernstig, heel gewetensvol werken met de wetenschap dat men maar een heel bescheiden bijdrage is en aflevert en dat men niets kan of mag verhaasten of forceren. Men gaat per synode of concilie slechts langzaam vooruit (snel achteruit, honen sommigen), niet langzaam van stralende waarheid naar stralende waarheid zoals de supporters menen te moeten geloven, maar langzaam van waarheidsbenadering naar een verdere waarheidsbenadering, van partiële revisie naar een minder partiële, en zo verder. En er is geen enkele reden om welke synode of welk concilie ook als "een soort laatste kans" te beschouwen. Dit langzaam voortgaan is inderdaad weinig "bevredigend", het voert langs vele decepties, nederlagen ook en confrontaties van nog vernèderender aard, maar dat zijn de normale omstandigheden, het sine qua non, waaronder de creatieven overal en altijd gearbeid hebben, en het is minstens vreemd dat men iets anders, iets triomfantelijkers, verwacht heeft. Dat werken houdt men slechts vol als men zijn kracht put uit iets anders dan het verloop van de strijd. Het verloop van de strijd is in zekere zin maar bijzaak. Men zou eigenlijk al verbazend blij moeten zijn dat er alom openingen zijn gekomen; er is een tijd geweest dat alles potdicht zat. Maar zolang we nog (ook van priesters) kunnen zeggen: "Ik vrees dat men de spiritualiteit vaak alleen maar onder bepaalde voorwaarden kent" of, zoals op de synode werd gezegd, "dat er nog weinig terecht is gekomen van de vorming van een christelijk geweten" (wat overigens zeker niet juist is m.b.t. hot totaal van 2000 jaar christendom, maar stellig wel m.b.t. de vervalperiode die we achter ons hebben en waarvan we allen nog geheel of gedeeltelijk het product zijn), zolang er nog dergelijke, in de grond verschrikkelijke, religiekritische oordelen zijn te vellen en de lijst kan nog met talloze andere worden aangevuld, zólang kan een kerkelijke vernieuwing slechts voetje voor voetje vorderen en worden gerealiseerd. En misschien moet men zelfs zeggen dat het een ramp zou zijn als het anders was: als het pleit meteen gewonnen werd. We waren innerlijk niet op een vernieuwing voorbereid; we zijn, innerlijk, nog minder op een
|
|