DE VERBINDENDE SCHAKEL
In de vorige “Bevinding” Verantwoording en een spel refereerde ik al aan mijn bezoek aan de Koninklijke Bibliotheek te Den Haag, alwaar ik een paar artikelen van Henri Bruning had gekopiëerd. Daar was ook het essay Macchiavellisme en menselijk geluk bij dat hij in 1956 in Nieuw Vlaams Tijdschrift had gepubliceerd.
Aan het eind van Een ander spoor...? schreef hij:
| En ten laatste, als voor onszelf de stilte gevallen is, dringen zich conclusies op: men begint te verstaan dat geen enkel ideaal die strijd waard is, dat geen enkel ideaal aan dié strijd mag worden uitgeleverd, dat niets de ontmenselijking van ons eigen leven (het zwijgen opleggen aan welke stem ook van ons geweten) tot voorwaarde kan hebben en niets dit ,,heiligt”. Op dat moment heeft men er definitief mee afgerekend. |
In het nu aan “Teksten van Henri Bruning” toegevoegde Macchiavellisme en menselijk geluk (
) gaat hij verder in op de problematiek, hierboven al aangestipt, rond “het doel heiligt de middelen”. Tussen zijn nabeschouwingen over zijn oorlogsverleden Een ander spoor...? en Maria Goretti is dit essay de verbindende schakel.Een ander spoor...? eindigde met de zin:
| De rest van deze geschiedenis, de conclusie die ik eruit getrokken heb, behoort niet meer tot het onderwerp van dit artikel. |
Uit Hoofdstuk III van Henri Bruning: over grootheid en tragiek en geweten (
) van Raymund Bruning heb ik nog het volgende stukje uit een brief (1973) van Bruning aan een interviewer gehaald, dat het geheel nog eens kort en bondig samenvat:
| Men kan over al deze zaken (de politieke strijd, Th.Br) anders denken, voor mij mondde het allemaal uit in het probleem van de politiek, als middel of wapen, om tot een betere wereld te komen (vet Th.Br.). Het is dáárin dat ik alle geloof definitief verloren heb, niet nu pas, maar in de jaren 1943-1946; het is daarmee dat ik moest afrekenen. De weerslag van dit alles vindt U in mijn stuk in Maatstaf, in "Macchiavellisme en menselijk geluk" (verschenen in Nieuw Vlaams Tijdschrift, en het eerste hoofdstuk van een ongepubliceerd gebleven boek), in "Maria Goretti" (een toneelstuk dat in Roeping is verschenen), in enkele beschouwingen van "Voorlopige Motieven", ook kort na de oorlog geschreven. En in al die stukken, waarmee ik definitief met mijn politieke en oorlogsverleden afrekende, vindt men tevens mijn nieuwe zienswijze aangekondigd, d.w.z. datgene wat mij sedertdien en tot de dag van vandaag volledig zou bezighouden en dat tevens een voortzetting was van wat mij vóór (maar ook tijdens) de oorlog vóór alles bezig had gehouden: het probleem der religie. |
|
Eindhoven, 25-11-2010 Theo Bruning |
